Tháng 6/2025, vụ sữa giả 6.700 tỷ bị phanh phui khiến nhiều thương hiệu F&B lao đao dù không liên quan.Trong cuộc đua giá rẻ, chỉ một quyết định sai về nguyên liệu cũng đủ khiến cả hệ thống sụp đổ.
1. Sữa giả” – Cú đấm ngầm có thể hạ gục cả thương hiệu F&B
Tháng 6/2025, cơ quan điều tra Việt Nam đã triệt phá một đường dây sữa giả có quy mô lên tới 6.700 tỷ đồng. Doanh nghiệp Z Holding cùng các thương hiệu như Hiup, Nature Made,… bị phát hiện là các nhãn sữa giả, thương hiệu trộn bột rẻ tiền thành sữa cao cấp rồi phân phối rộng rãi cho khách hàng.
Sự việc càng chấn động khi hàng loạt người nổi tiếng từng quảng cáo sữa giả trên TikTok, Facebook, YouTube. Niềm tin của người tiêu dùng nhanh chóng bị lung lay và hệ quả không chỉ dừng lại ở những thương hiệu vi phạm.
Nhiều thương hiệu F&B hiện nay không trực tiếp sản xuất sữa mà nhập từ nhà cung cấp bên ngoài. Nhưng chỉ cần một vụ lùm xùm liên quan đến chất lượng sữa trên thị trường, ngay cả những thương hiệu không liên quan cũng có thể bị “vạ lây”. Họ dễ dàng bị đưa vào “vùng nghi ngờ” trong mắt người tiêu dùng và dù hoàn toàn trong sạch, vẫn phải gồng mình đối mặt với làn sóng chất vấn từ khách hàng và cộng đồng mạng.
Trong ngành F&B, sữa là nền tảng của hàng loạt thương hiệu kinh doanh đồ uống như: trà sữa, kem tươi, đồ uống dinh dưỡng, bánh ngọt…. Một khi nguyên liệu gốc không đạt chuẩn, mọi giá trị thương hiệu đều sụp đổ theo: từ trải nghiệm đầu tiên của khách hàng cho đến niềm tin bền vững họ từng đặt. Một ly đồ uống chứa sản phẩm sữa giả có thể xóa sạch cả một thương hiệu.
Giữa thị trường F&B cạnh tranh khốc liệt, nơi thông tin lan truyền nhanh hơn cả tốc độ phục vụ đơn hàng, việc sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc chẳng khác nào tự buộc mình vào ghế điện. Rủi ro truyền thông, rắc rối pháp lý, mất lòng trung thành từ khách hàng, tất cả có thể xảy đến chỉ từ một quyết định chọn nguyên liệu sai lầm. Sữa giả không chỉ làm hỏng một ly nước mà có thể đánh sập cả một đế chế F&B.
>> Xem thêm: Những bài học kinh doanh thực tế trong ngành hàng F&B vô cùng đắt giá cho người trẻ
2. Vì sao F&B dễ trở thành nạn nhân của sữa giả?
Dù không trực tiếp sản xuất sữa, nhưng các doanh nghiệp F&B – đặc biệt trong lĩnh vực trà sữa, kem tươi, đồ uống dinh dưỡng, bánh ngọt lại là mắt xích dễ bị tổn thương nhất trong chuỗi cung ứng nguyên liệu. Nguyên nhân đến từ nhiều điểm yếu mang tính hệ thống, bao gồm cả chiến lược mua hàng, quản lý vận hành và giám sát chất lượng.
2.1. Ưu tiên giá rẻ, tối ưu chi phí bằng mọi giá
Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, nhiều thương hiệu F&B (đặc biệt là chuỗi vừa và nhỏ) thường ưu tiên lựa chọn nhà cung cấp dựa trên tiêu chí giá rẻ nhất thay vì đánh giá toàn diện về nguồn gốc, độ an toàn hay uy tín của sản phẩm.
Điều này tạo điều kiện cho các loại sữa giả: sữa pha trộn bột béo, bột tinh bột, phụ gia rẻ tiền,… xâm nhập thị trường dưới nhãn mác sữa ngoại nhập giá sỉ. Nhiều đơn vị chỉ cần bảng báo giá hấp dẫn là ký hợp đồng, bỏ qua khâu thẩm định chất lượng đầu vào.
Việc cắt giảm chi phí nguyên liệu thường không được cân đối với chi phí rủi ro thương hiệu, khiến doanh nghiệp rơi vào cái bẫy lợi nhuận ngắn hạn nhưng tổn thất dài hạn.
2.2. Chuỗi cung ứng lỏng lẻo, thiếu quy trình giám sát kỹ thuật
Nhiều doanh nghiệp F&B không có hệ thống quản lý nguyên liệu chuẩn hóa. Việc chọn nhà cung cấp thường do bộ phận thu mua tự xử lý, thiếu sự phối hợp từ bộ phận kỹ thuật, vận hành và kiểm soát chất lượng (QA/QC).
Giấy tờ như CO (Certificate of Origin), CQ (Certificate of Quality) chỉ mang tính đối phó. Phần lớn không kiểm tra mẫu nguyên liệu trước khi nhập lô lớn, không đánh giá cảm quan, không gửi mẫu đi kiểm nghiệm độc lập tại các trung tâm được cấp phép như Quatest, Eurofins, Vinacontrol…
Do đó, những loại sữa có ngoại hình hợp lệ nhưng bản chất là hàng pha trộn vẫn dễ dàng được đưa vào quy trình sản xuất mà không bị phát hiện, cho đến khi xảy ra sự cố.
2.3. Rủi ro từ mô hình nhượng quyền, thiếu kiểm soát đầu vào tại điểm bán
Với mô hình nhượng quyền nhất là dạng kiosk, xe đẩy hoặc điểm bán quy mô nhỏ, nhiều thương hiệu chưa có chính sách bắt buộc đối tác sử dụng nguyên liệu do công ty mẹ cung cấp hoặc chỉ định.
Thực tế, để tối ưu lợi nhuận, không ít điểm bán tự ý mua sữa từ các chợ đầu mối, đại lý online hoặc nguồn trôi nổi, miễn là rẻ và giao hàng nhanh. Trong khi đó, công ty nhượng quyền không đủ nhân sự để kiểm tra thường xuyên từng điểm bán. Điều này dẫn đến mất kiểm soát chất lượng sản phẩm trên toàn hệ thống và chỉ khi có phản ánh từ khách hàng, rủi ro mới được phát hiện thì lúc đó đã quá muộn.
Rất nhiều thương hiệu F&B đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng chỉ vì một vài điểm bán sử dụng nguyên liệu giả, khiến khách hàng đánh đồng toàn bộ hệ thống là thiếu an toàn.
2.4. Tin vào quảng cáo thay vì kiểm nghiệm thực tế
Các đơn vị kinh doanh nguyên liệu sữa giả ngày nay không còn bán kiểu chợ đen mà hoạt động rất chuyên nghiệp: Có website, fanpage, tài khoản Zalo chăm sóc khách hàng, quảng cáo: Sữa chuẩn ISO, có đầy đủ CO, CQ, giao tận kho toàn quốc, cam kết giá rẻ hơn thị trường từ 15 – 30% kèm chiết khấu nếu mua số lượng lớn.
Nhiều chủ cửa hàng nhỏ hoặc bộ phận mua hàng bị đánh lừa bởi hình ảnh truyền thông đẹp mà không kiểm tra thực tế quy trình sản xuất, nơi đóng gói, chất lượng nguyên liệu thực tế.
Không gửi mẫu đi xét nghiệm định kỳ, không hậu kiểm ngẫu nhiên, không so sánh chỉ tiêu dinh dưỡng trên nhãn và trong thực tế, tất cả dẫn đến việc sử dụng sữa giả mà không hay biết, cho đến khi có phản ánh từ khách hàng/báo chí hoặc công an điều tra.
Trong ngành F&B, nguyên liệu không chỉ là thành phần sản phẩm mà còn là nền móng cho thương hiệu. Một sai sót trong lựa chọn nhà cung cấp, một điểm bán không tuân thủ quy chuẩn hoặc một lô sữa không kiểm định kỹ lưỡng,… đều có thể trở thành mồi lửa kích hoạt khủng hoảng toàn hệ thống.
3. Cách kiểm tra sữa giả cho doanh nghiệp F&B
Trong môi trường kinh doanh F&B hiện nay, việc phát hiện và ngăn chặn sữa giả ngay từ khâu nhập hàng không chỉ giúp bảo vệ chất lượng sản phẩm mà còn bảo vệ uy tín thương hiệu trước nguy cơ bị lừa từ các đường dây sữa giả. Dưới đây là những bước kiểm tra sữa mà bất kỳ thương hiệu nào cũng cần áp dụng:
- Kiểm tra bao bì và nhãn mác sản phẩm: Sữa giả thường bắt chước thiết kế của các thương hiệu nổi tiếng nhưng thường có chi tiết sai lệch nhỏ. Doanh nghiệp nên chú ý lỗi chính tả, màu sắc bao bì nhạt hơn, logo bị lệch hoặc chất liệu bao bì kém bền. Đây là những dấu hiệu đầu tiên của nhãn sữa giả đang cố tình đánh lừa thị giác người dùng.
- So sánh mã lô và hạn sử dụng: Các loại sữa giả trên thị trường thường sử dụng công nghệ in hạn sử dụng thủ công hoặc in đè. Hãy kiểm tra xem hạn có đều nét, trùng khớp giữa bao bì ngoài và thùng lớn hay không. Nếu thấy mờ nhòe, bị tẩy xóa hoặc mâu thuẫn, rất có thể sản phẩm đã bị làm giả hoặc thay đổi tem.
- Quét mã QR và kiểm tra truy xuất nguồn gốc: Hầu hết các thương hiệu sữa uy tín hiện nay đều có mã QR hoặc mã vạch để truy xuất thông tin sản phẩm. Doanh nghiệp nên dùng điện thoại quét thử ngay khi nhận hàng để kiểm tra xem có hiển thị đúng nơi sản xuất, ngày đóng gói, hoặc link tới website chính hãng không. Nếu mã QR dẫn đến trang lỗi hoặc không tồn tại, rất có thể bạn đang đối mặt với một loại sữa giả được trà trộn.
- Đánh giá cảm quan: mùi, màu sắc và kết cấu: Sữa thật thường có mùi đặc trưng nhẹ, mịn đều và không bị vón cục khi hòa tan. Trong khi đó, sữa giả hoặc pha trộn sẽ có mùi lạ (hắc, chua, hôi nhẹ), màu sắc không đều hoặc dễ kết tủa khi gặp nước nóng. Đặc biệt, khi dùng cho pha chế, nếu sữa dễ bị tách lớp hoặc làm thay đổi mùi vị sản phẩm, cần nghi ngờ và kiểm tra lại toàn bộ lô hàng.
- Kiểm tra hồ sơ đi kèm: CO, CQ, hóa đơn VAT: Mỗi lô sữa chính ngạch đều có đầy đủ giấy tờ chứng minh nguồn gốc và chất lượng, bao gồm: CO (giấy chứng nhận xuất xứ), CQ (giấy chứng nhận chất lượng) và hóa đơn VAT từ đơn vị cung cấp. Thiếu một trong các giấy tờ trên hoặc giấy có dấu hiệu bị làm giả thì bạn cần cẩn trọng. Đây là thủ đoạn phổ biến trong các đường dây sữa giả bị bắt gần đây.
- So sánh mẫu giữa các lô hàng: Nếu cùng một mã sản phẩm nhưng mùi vị, màu sắc, kết cấu có sự thay đổi bất thường giữa các lô hàng khác nhau, hãy lấy mẫu cũ để đối chiếu. Trong nhiều vụ việc, sữa giả được pha trộn vào hàng thật khiến việc phát hiện trở nên khó khăn nếu không có quy trình đối chiếu.
4. Doanh nghiệp F&B cần làm gì để tránh “bẫy” sữa giả
Trong bối cảnh các loại sữa giả trên thị trường ngày càng lan rộng với hình thức ngày càng tinh vi, việc bảo vệ thương hiệu khỏi nguy cơ bị ảnh hưởng tiêu cực là điều sống còn. Dưới đây là những biện pháp mà doanh nghiệp F&B cần thực hiện ngay để tránh trở thành nạn nhân của đường dây sữa giả:
- Tránh xa quảng cáo sữa giả trôi nổi: Các công ty sữa giả thường núp bóng dưới dạng đại lý online, tung ra quảng cáo sữa thanh lý, sữa béo nhập khẩu giá sỉ với mức giá cực thấp. Tuy nhiên, phần lớn các đơn vị này không có địa chỉ rõ ràng, không cung cấp được hóa đơn VAT hoặc chứng từ CO/CQ. Doanh nghiệp cần tỉnh táo, không nhập hàng từ những nguồn không minh bạch trên mạng xã hội hoặc website kém uy tín.
- Thiết lập bộ tiêu chí chọn nhà cung cấp đáng tin cậy: Hãy ưu tiên những đơn vị có chứng nhận kiểm định chất lượng (ISO, HACCP, ATTP…), cung cấp hồ sơ pháp lý rõ ràng và chưa từng dính líu đến các đường dây sữa giả bị bắt. Việc lựa chọn sai đối tác không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm mà còn có thể phá hỏng uy tín thương hiệu nếu phát hiện có liên quan đến các nhãn sữa giả.
- Kiểm tra kỹ từng lô hàng nhập kho: Dù là hàng quen hay nhà cung cấp lâu năm, các lô sữa nhập kho cần được kiểm tra cẩn thận. Doanh nghiệp nên kiểm tra kỹ: bao bì (có lỗi in, màu sắc lạ?), hạn sử dụng và mã lô (có dấu hiệu tẩy xóa?), kết cấu và mùi vị (có thay đổi so với các lô trước?), mã QR và thông tin truy xuất cũng như các chứng từ đi kèm (CO/CQ). Một chi tiết nhỏ bất thường cũng có thể là dấu hiệu cho thấy bạn đang đối mặt với một loại sữa giả mới tinh vi hơn.
- Đào tạo nội bộ để nhận diện sữa giả ngay từ khâu vận hành: Đừng để chỉ quản lý mới biết kiểm tra hàng hóa. Các bộ phận như kho, pha chế, thu mua cũng cần được huấn luyện cách phát hiện bất thường. Doanh nghiệp nên tổ chức đào tạo định kỳ, cập nhật thông tin từ các danh sách sữa giả bị bắt, xây dựng quy trình cảnh báo nội bộ và dán check-list kiểm tra tại các điểm nhập hàng.
Sữa giả không chỉ làm ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng mà còn có thể giết chết uy tín thương hiệu chỉ trong vài ngày nếu không kiểm soát chặt chẽ. Chủ động phòng ngừa, kiểm tra kỹ lưỡng, đào tạo thường xuyên là ba lớp phòng vệ doanh nghiệp F&B nào cũng cần triển khai, trước khi quá muộn.
5. Kết luận
Sữa giả có thể phá hỏng cả thương hiệu chỉ trong chớp mắt. Doanh nghiệp F&B cần kiểm soát chặt đầu vào, chọn nhà cung cấp uy tín và đào tạo nhân sự kỹ lưỡng để tránh những rủi ro không đáng có.
Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết, đừng quên ghé thăm website COOLERCITY.VN để khám những thông tin mới nhất về thị trường F&B và mô hình kinh doanh nhượng quyền ngành hàng đồ uống nhé!
Bạn có thể liên hệ Hotline: 0889.670.888 hoặc liên hệ Facebook Cooler City – Icecream & Tea để được tư vấn và đặt hàng nhanh trong thời gian nhanh nhất.