Sử dụng nhựa tái chế đang trở thành xu hướng tất yếu trong ngành F&B giữa bối cảnh toàn cầu hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Từ các chuỗi cà phê lớn đến thương hiệu đồ uống nhỏ lẻ, nhiều doanh nghiệp đang chuyển sang bao bì tái chế nhằm giảm thiểu rác thải nhựa và thể hiện cam kết phát triển bền vững. Tuy nhiên, đằng sau xu hướng “xanh hóa” ấy lại tồn tại không ít lo ngại: Liệu các loại nhựa tái chế được dùng cho thực phẩm và đồ uống có thật sự an toàn? Cùng Cooler City tìm hiểu trong bài viết!
1. Nhựa tái chế là gì?
Nhựa tái chế là loại nhựa được sản xuất từ việc thu gom, xử lý và tái sử dụng các sản phẩm nhựa đã qua sử dụng, nhằm giảm lượng rác thải nhựa ra môi trường và tiết kiệm tài nguyên nguyên sinh.
Trong ngành F&B, nhựa tái chế thường được dùng để sản xuất ly, chai, hộp đựng thực phẩm hoặc bao bì đóng gói. Tuy nhiên, không phải loại nhựa nào cũng có thể tái chế hoặc tái sử dụng an toàn cho mục đích chứa thực phẩm.
Một số nhóm nhựa phổ biến có khả năng tái chế gồm:
- Nhựa PET (số 1): thường dùng cho chai nước suối, có thể tái chế nhưng không nên tái sử dụng nhiều lần vì dễ phát sinh vi khuẩn.
- Nhựa HDPE (số 2): dùng cho bình sữa, chai dầu ăn, có khả năng tái chế tốt và an toàn hơn.
- Nhựa PP (số 5): được dùng cho hộp đựng thức ăn, có thể chịu nhiệt, tái sử dụng tương đối an toàn.
Tuy nhiên, một số loại nhựa số 3 (PVC), số 6 (PS), số 7 (other) có khả năng tái chế thấp và tiềm ẩn nguy cơ phát sinh chất độc hại nếu dùng lại cho thực phẩm.
“Nhựa tái chế” không chỉ đơn thuần là vật liệu cũ được dùng lại, mà là kết quả của một quy trình tái sinh phức tạp, đòi hỏi kiểm định nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng.
2. Phân biệt giữa “tái sử dụng” và “tái chế”
Hai khái niệm “tái sử dụng” (reuse) và “tái chế” (recycle) thường bị nhầm lẫn, nhưng trong thực tế, chúng có bản chất và mức độ tác động hoàn toàn khác nhau. Cụ thể:
| Tiêu chí | Tái sử dụng (Reuse) | Tái chế (Recycle) |
| Khái niệm | Dùng lại trực tiếp sản phẩm hoặc vật liệu cho cùng mục đích ban đầu, không qua xử lý. | Biến đổi vật liệu nhựa đã qua sử dụng thành sản phẩm mới thông qua quy trình xử lý, gia công. |
| Quy trình thực hiện | Không cần xử lý hóa học, chỉ cần vệ sinh hoặc làm sạch. | Thu gom → phân loại → nghiền nhỏ → nấu chảy → tái tạo hạt hoặc vật liệu mới. |
| Ví dụ | Dùng lại chai nhựa PET để đựng nước nhiều lần. | Tái chế chai nhựa PET thành sợi vải, hạt nhựa, bao bì hoặc ly nhựa mới. |
| Mục tiêu | Tiết kiệm chi phí, giảm rác thải ngay lập tức. | Giảm khai thác tài nguyên nguyên sinh, bảo vệ môi trường lâu dài. |
| Ưu điểm | Nhanh, đơn giản, chi phí thấp. | Giúp hình thành vòng tuần hoàn vật liệu, hướng tới kinh doanh bền vững. |
| Hạn chế | Nếu dùng sai cách có thể gây rò rỉ hóa chất, nhiễm khuẩn, ảnh hưởng sức khỏe. | Quy trình phức tạp, tốn năng lượng; cần kiểm định an toàn nếu dùng trong bao bì F&B. |
| Rủi ro trong ngành F&B | Sử dụng nhiều lần có thể dẫn đến thôi nhiễm độc tố, mất vệ sinh. | Nếu tái chế không đạt chuẩn, sản phẩm có thể còn tồn dư tạp chất, kim loại nặng. |
| Tác động tới người tiêu dùng | Nguy cơ cao nếu không hiểu rõ loại nhựa nào có thể tái sử dụng. | Cần minh bạch nguồn gốc vật liệu tái chế để đảm bảo an toàn thực phẩm. |
3. Các loại nhựa có thể tái chế và tái sử dụng trong ngành F&B
Bạn cần phân biệt các loại nhựa có thể tái chế và tái sử dụng thường được sử dụng trong ngành F&B để có hướng đầu tư nguyên liệu thông minh và an toàn. Cụ thể:
| Ký hiệu nhựa | Tên đầy đủ | Khả năng tái sử dụng | Khả năng tái chế | Ứng dụng phổ biến trong F&B | Lưu ý an toàn |
| PET (Số 1) | Polyethylene Terephthalate | Có thể tái sử dụng 1 – 2 lần, sau đó nên bỏ | Dễ tái chế thành sợi, chai, bao bì mới | Chai nước, chai trà sữa, bao bì thực phẩm | Không nên đựng đồ nóng, tránh dùng lâu vì dễ thôi nhiễm vi nhựa. |
| HDPE (Số 2) | High-Density Polyethylene | Có thể tái sử dụng nhiều lần, an toàn hơn PET | Tái chế tốt, ít ảnh hưởng chất lượng | Can sữa, chai nước giặt, hộp đựng thực phẩm | An toàn, bền, ít rò rỉ; tuy nhiên cần vệ sinh kỹ khi tái sử dụng. |
| PVC (Số 3) | Polyvinyl Chloride | Không khuyến khích tái sử dụng | Khó tái chế, thường không dùng cho thực phẩm | Ống dẫn, bao bì màng co | Có thể phát sinh độc tố; không nên dùng trong F&B. |
| LDPE (Số 4) | Low-Density Polyethylene | Có thể tái sử dụng, nhưng độ bền thấp | Tái chế được, dùng làm túi, bao bì | Màng bọc thực phẩm, túi nhựa, ống hút | Không nên đựng thực phẩm nóng; tái chế cần kiểm định chất lượng. |
| PP (Số 5) | Polypropylene | Tái sử dụng tốt, chịu nhiệt cao | Tái chế được, dùng trong sản xuất cốc, hộp | Cốc trà sữa, hộp cơm, ống hút, muỗng nhựa | Là loại nhựa an toàn nhất trong F&B, có thể dùng cho đồ nóng. |
| PS (Số 6) | Polystyrene | Không nên tái sử dụng | Khó tái chế, ít được chấp nhận trong F&B xanh | Ly xốp, hộp đựng thức ăn nhanh | Dễ thôi nhiễm độc tố khi gặp nhiệt, không dùng cho đồ uống nóng. |
| Other (Số 7) | Các loại nhựa hỗn hợp (bao gồm PC, ABS…) | Không khuyến khích tái sử dụng | Khó tái chế, phức tạp | Bình nước, ly cao cấp | Một số chứa BPA – chất gây rối loạn nội tiết, nên tránh dùng. |
4. Lợi ích của việc sử dụng nhựa tái chế trong ngành F&B
Việc sử dụng nhựa tái chế trong ngành F&B không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí sản xuất, mà còn đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững, đáp ứng các tiêu chuẩn “xanh hóa” ngày càng được người tiêu dùng và chính phủ quan tâm. Cụ thể, lợi ích có thể nhìn thấy ở bốn khía cạnh chính sau:
4.1. Giảm chi phí nguyên liệu và tối ưu vận hành
Nhựa tái chế, nếu được thu gom và xử lý đúng quy trình, có thể giảm từ 20 – 40% chi phí nguyên liệu đầu vào so với nhựa nguyên sinh. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh giá dầu mỏ, nguồn gốc của hạt nhựa nguyên sinh biến động mạnh.
Việc chuyển sang dùng vật liệu tái chế giúp doanh nghiệp chủ động nguồn cung, ổn định giá thành, đồng thời đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Với các chuỗi đồ uống có nhu cầu bao bì lớn như F&B, đây là cách giảm áp lực chi phí đáng kể mà không làm ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm.
4.2. Góp phần giảm thiểu rác thải nhựa và ô nhiễm môi trường
Theo báo cáo của UNEP, ngành F&B là một trong những nguồn phát sinh rác thải nhựa hàng đầu, chủ yếu đến từ ly, ống hút, hộp và túi bao gói. Việc tăng cường sử dụng nhựa tái chế (PCR – Post-Consumer Recycled) giúp giảm đáng kể lượng nhựa thải ra môi trường, đồng thời kéo dài vòng đời sản phẩm nhựa.
Một chai nhựa được tái chế và tái sử dụng đúng cách có thể thay thế hàng nghìn vật dụng dùng một lần trong suốt vòng đời sản phẩm. Điều này góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) – định hướng mà Việt Nam cam kết đạt được vào năm 2050.
4.3. Nâng cao hình ảnh thương hiệu và đáp ứng kỳ vọng người tiêu dùng
Người tiêu dùng hiện nay, đặc biệt là thế hệ Gen Z và Millennials, đang ưu tiên các thương hiệu có ý thức bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Việc sử dụng bao bì nhựa tái chế, hoặc công bố tỷ lệ vật liệu tái chế trong sản phẩm, giúp doanh nghiệp tạo dấu ấn “thương hiệu xanh”, thể hiện trách nhiệm xã hội (CSR) rõ ràng.
Đây là yếu tố giúp thương hiệu F&B dễ dàng tiếp cận nhóm khách hàng trẻ, đồng thời gia tăng uy tín trong mắt nhà đầu tư, đối tác và cơ quan quản lý. Trong nhiều chiến dịch truyền thông, bao bì tái chế còn trở thành “câu chuyện thương hiệu” giúp thương hiệu lan tỏa giá trị nhân văn và khác biệt.
4.4. Hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng quy định pháp lý và tiêu chuẩn quốc tế
Nhiều quốc gia, bao gồm Việt Nam, đang siết chặt quy định về quản lý rác thải nhựa và yêu cầu doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR). Theo đó, doanh nghiệp F&B có nghĩa vụ thu hồi, tái chế hoặc đóng góp tài chính để xử lý bao bì sau tiêu dùng.
Việc chủ động sử dụng nhựa tái chế giúp doanh nghiệp đi trước quy định, giảm rủi ro pháp lý, và dễ dàng đáp ứng tiêu chuẩn ESG trong báo cáo phát triển bền vững. Đặc biệt, với các thương hiệu F&B đang có kế hoạch mở rộng ra thị trường quốc tế, việc đạt chứng nhận “recycled content” hoặc “eco-friendly packaging” trở thành yếu tố cạnh tranh quan trọng để thâm nhập các thị trường như EU, Nhật Bản hay Bắc Mỹ.
5. Rủi ro sức khỏe khi sử dụng nhựa tái chế không đạt chuẩn
Nếu quy trình tái chế không đảm bảo, vật liệu có thể trở thành nguồn phát tán độc tố tiềm ẩn, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến người tiêu dùng. Dưới đây là những rủi ro đáng lưu ý:
5.1. Nguy cơ thôi nhiễm hóa chất độc hại vào thực phẩm
Nhựa tái chế có thể chứa tạp chất, chất phụ gia, kim loại nặng hoặc dư lượng dung môi từ quá trình sử dụng ban đầu. Trong quá trình gia nhiệt, ép đùn hoặc tái tạo, các hóa chất như BPA (Bisphenol A), Phthalates, Styrene có thể thôi nhiễm vào thực phẩm hoặc nước uống. Các nghiên cứu của WHO và FDA đã chỉ ra rằng, việc hấp thụ các hợp chất này trong thời gian dài có thể ảnh hưởng đến nội tiết tố, gây rối loạn sinh sản và tăng nguy cơ ung thư.
Đặc biệt, các loại nhựa tái chế không đạt chuẩn chẳng hạn như nhựa số 3 (PVC), số 6 (PS) và số 7 (PC), thường không được khuyến khích dùng trong bao bì thực phẩm vì khả năng rò rỉ chất độc cao khi gặp nhiệt độ cao hoặc axit.
5.2. Rủi ro từ quy trình thu gom và phân loại không kiểm soát
Một trong những vấn đề lớn nhất hiện nay tại Việt Nam là thiếu hệ thống phân loại rác thải tại nguồn. Nhiều cơ sở tái chế thu gom nhựa từ bãi rác, sông ngòi, hoặc nguồn không rõ xuất xứ, khiến nguyên liệu đầu vào bị ô nhiễm vi sinh, dầu mỡ và hóa chất công nghiệp. Nếu không được xử lý triệt để, các chất bẩn này vẫn tồn dư trong sản phẩm nhựa tái chế, tiềm ẩn nguy cơ nhiễm khuẩn thực phẩm và ảnh hưởng đến tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm (VSATTP).
Trong khi đó, theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 12-1:2011/BYT, vật liệu nhựa dùng cho thực phẩm phải được sản xuất từ nguyên liệu đạt tiêu chuẩn tiếp xúc thực phẩm (Food Contact Material – FCM). Tuy nhiên, hầu hết cơ sở tái chế nhỏ lẻ hiện nay chưa được chứng nhận hoặc kiểm định định kỳ.
5.3. Mất kiểm soát nguồn gốc và tỷ lệ tái chế trong bao bì
Không ít doanh nghiệp F&B sử dụng bao bì “tái chế” theo xu hướng xanh hóa thương hiệu, nhưng không có chứng nhận rõ ràng về tỷ lệ vật liệu PCR (Post-Consumer Recycled). Điều này dẫn đến việc khó truy xuất nguồn gốc và không thể đảm bảo tính an toàn cho người dùng. Các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 14021, EN 15343:2007 hay FDA 21 CFR 177.1520 đều yêu cầu doanh nghiệp chứng minh tính tương thích và an toàn của nhựa tái chế, đặc biệt khi sử dụng trong ngành thực phẩm.
Thiếu minh bạch về quy trình và tỷ lệ tái chế không chỉ khiến doanh nghiệp đối mặt với rủi ro pháp lý, mà còn ảnh hưởng uy tín thương hiệu, nhất là khi bị phát hiện bao bì “xanh giả”.
5.4. Tác động tích lũy lâu dài đến sức khỏe người tiêu dùng
Một trong những rủi ro khó nhận biết nhất là ảnh hưởng tích lũy của vi nhựa (microplastics) và hóa chất độc hại trong cơ thể. Theo nghiên cứu của Đại học Vrije (Hà Lan, 2022), 80% người được xét nghiệm có vi nhựa trong máu, trong đó phần lớn đến từ bao bì nhựa thực phẩm.
Với các sản phẩm đồ uống đóng chai hoặc bao bì nóng lạnh luân phiên, việc sử dụng nhựa tái chế không đạt chuẩn có thể khiến người tiêu dùng tiếp xúc thường xuyên với các hạt nhựa siêu nhỏ, gây hại đến hệ tuần hoàn, thần kinh và gan.
Xem thêm: Ban Hành Luật Cấm Xe Xăng Tại Hà Nội – Nguồn Cung F&B Liệu Có Gặp Trở Ngại?
6. Giải pháp cho doanh nghiệp F&B khi muốn sử dụng nhựa tái chế
6.1. Lựa chọn nguồn cung ứng nhựa tái chế đạt chuẩn thực phẩm (Food Grade)
- Hợp tác với các nhà cung cấp được chứng nhận quốc tế, như FDA (Mỹ), EFSA (EU), hoặc các cơ sở đạt ISO 22000 / ISO 9001.
- Yêu cầu đối tác cung cấp chứng nhận an toàn vật liệu tiếp xúc thực phẩm (FCM) và báo cáo kiểm nghiệm thôi nhiễm theo QCVN 12-1:2011/BYT.
- Ưu tiên sử dụng PCR (Post-Consumer Recycled) – loại nhựa tái chế từ sản phẩm đã qua sử dụng nhưng được xử lý bằng công nghệ khử tạp chất tiên tiến như Super Clean Recycling, Depolymerization để đảm bảo độ tinh khiết.
6.2. Tuân thủ quy định pháp lý và công bố hợp quy
- Doanh nghiệp cần đăng ký kiểm nghiệm bao bì nhựa tái chế tại các trung tâm được Bộ Y tế chỉ định.
- Hồ sơ bao gồm: mẫu sản phẩm, báo cáo thử nghiệm thôi nhiễm, chứng nhận nguồn gốc nguyên liệu và quy trình sản xuất.
- Sau khi đạt yêu cầu, doanh nghiệp công bố hợp quy theo Nghị định 15/2018/NĐ-CP và được phép lưu hành hợp pháp.
6.3. Đầu tư vào thiết kế và R&D bao bì tái chế thông minh
- Tái thiết kế bao bì theo hướng đơn vật liệu (mono-material) để dễ tái chế sau sử dụng.
- Loại bỏ các thành phần khó phân tách như màng kim loại, mực in chứa dung môi hoặc lớp tráng nhôm.
- Khuyến khích sử dụng bao bì mỏng hơn, nhẹ hơn nhưng vẫn đảm bảo độ bền cơ học.
- Kết hợp yếu tố “Design for Recycling” – thiết kế ngay từ đầu để sản phẩm có thể tái chế toàn phần.
6.4. Kiểm soát chuỗi cung ứng và minh bạch thông tin
- Thiết lập hệ thống truy xuất nguồn gốc vật liệu tái chế (từ thu gom – tái chế – đóng gói – phân phối).
- Ứng dụng blockchain hoặc QR code để người tiêu dùng có thể tra cứu thông tin về tỷ lệ tái chế, nơi sản xuất, chứng nhận an toàn.
- Ký kết hợp đồng dài hạn với nhà tái chế đạt chuẩn để ổn định giá và chất lượng.
- Theo khảo sát của Deloitte (2024), 73% người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cao hơn 5 – 10% cho sản phẩm có bao bì minh bạch và thân thiện môi trường.
6.5. Đào tạo nội bộ và truyền thông xanh
- Tổ chức đào tạo nhân viên về nhận diện loại nhựa, quy trình thu gom – phân loại – tái chế.
- Xây dựng chiến dịch truyền thông xanh để lan tỏa thông điệp “Uống ngon, sống xanh”, giúp khách hàng hiểu rõ giá trị của bao bì tái chế an toàn.
- Kết hợp các chương trình thu hồi chai cũ, đổi quà tái chế để tạo tương tác tích cực giữa thương hiệu và người dùng.
6.6. Lộ trình chuyển đổi xanh bền vững
- Ngắn hạn (2025 – 2026): Kiểm thử và áp dụng nhựa tái chế ở một số dòng sản phẩm giới hạn (cốc, ống hút, nắp ly).
- Trung hạn (2026 – 2028): Mở rộng toàn bộ bao bì sang nhựa tái chế đạt chuẩn Food Grade.
- Dài hạn (2028 – 2030): Từng bước thay thế bằng vật liệu sinh học phân hủy tự nhiên (PLA, PHA, bagasse) để hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0.
Lời kết:
Sử dụng nhựa tái chế là một bước tiến quan trọng trên hành trình hướng tới ngành F&B phát triển bền vững, góp phần giảm lượng rác thải và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, yếu tố “xanh” chỉ thực sự có ý nghĩa khi đi cùng “an toàn”. Việc lựa chọn nguồn nhựa đạt chuẩn thực phẩm, tuân thủ quy định kiểm nghiệm, và truyền thông minh bạch đến người tiêu dùng sẽ là chìa khóa giúp doanh nghiệp vừa đáp ứng yêu cầu môi trường, vừa bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết, đừng quên ghé thăm website COOLERCITY.VN để khám những thông tin mới nhất về thị trường F&B và mô hình kinh doanh nhượng quyền ngành hàng đồ uống nhé!
Bạn có thể liên hệ Hotline: 0889.670.888 hoặc liên hệ Facebook Cooler City – Icecream & Tea để được tư vấn và đặt hàng nhanh trong thời gian nhanh nhất.