Khởi nghiệp trong ngành F&B là giấc mơ của rất nhiều người trẻ – nơi bạn được sống với đam mê ẩm thực, sáng tạo không gian và phục vụ khách hàng bằng tất cả tâm huyết. Tuy nhiên, thành công trong ngành này đòi hỏi sự vững vàng từ những bài học kinh doanh thực tế, đôi khi phải trả giá bằng tiền bạc, thời gian và cả những thất bại đau đớn. Cùng Cooler City bóc tách những bài học thật từ thực tế khốc liệt của ngành để bạn có thể khởi đầu tự tin và vững vàng đi đường dài.
1. Người trẻ có nên bắt đầu với ngành F&B không?
Ngành F&B (Food & Beverage) là một trong những lĩnh vực khởi nghiệp phổ biến nhất hiện nay, đặc biệt với người trẻ. Sức hút đến từ chi phí đầu tư ban đầu linh hoạt, mô hình vận hành dễ tiếp cận và thị trường khách hàng rộng lớn, nhất là ở các đô thị trẻ và năng động như Việt Nam. Chỉ cần một ý tưởng khác biệt và khả năng bắt trend tốt, người trẻ hoàn toàn có thể xây dựng một mô hình F&B thành công ở quy mô vừa và nhỏ.
Tuy nhiên, F&B không phải là “sân chơi dễ ăn”. Đây là ngành có tỷ lệ thất bại cao nhất trong các lĩnh vực khởi nghiệp. Rất nhiều bạn trẻ bước vào ngành này bằng đam mê, nhưng lại thiếu kiến thức về quản lý chi phí, xây dựng thương hiệu, tối ưu vận hành và đào tạo nhân sự. Hệ quả là mô hình dễ rơi vào trạng thái mất kiểm soát, tăng trưởng chậm, hoặc thua lỗ kéo dài.
Do đó, người trẻ có thể bắt đầu với ngành F&B nhưng cần giữ tâm thế như đang xây dựng một doanh nghiệp thực thụ:
- Tìm hiểu kỹ thị trường và khách hàng mục tiêu
- Bắt đầu từ mô hình nhỏ, dễ kiểm soát chi phí
- Đầu tư vào vận hành, thương hiệu và công nghệ ngay từ đầu
- Luôn sẵn sàng học hỏi từ thực tế và người đi trước
F&B là ngành hấp dẫn, nhưng chỉ dành cho những ai đủ tỉnh táo để biến đam mê thành năng lực kinh doanh bền vững.
2. Những bài học kinh doanh thực tế dành cho người mới bắt đầu
2.1. Bài học về sự khác biệt giữa cảm hứng và năng lực thực tế
Nhiều người trẻ bắt đầu kinh doanh F&B từ một ly cà phê yêu thích, một chuyến du lịch ẩm thực đáng nhớ, hay chỉ đơn giản là đam mê nấu nướng. Cảm hứng khởi đầu luôn quan trọng, nhưng không đồng nghĩa với khả năng vận hành một mô hình kinh doanh hiệu quả.
Thị trường F&B đòi hỏi năng lực tổng hợp: từ quản lý nguyên vật liệu, tuyển dụng – đào tạo nhân sự, xây dựng quy trình vận hành, cho đến kiểm soát dòng tiền và hiểu hành vi tiêu dùng. Những thứ này không thể học hết trong vài ngày – mà là kết quả của sự chuẩn bị bài bản và tư duy kinh doanh thực chiến.
Một trong những bài học đắt giá mà người trẻ thường nhận ra quá muộn là: Để biến cảm hứng thành lợi nhuận, cần nhiều hơn sự lãng mạn – cần cả kỷ luật, dữ liệu và chiến lược. Không ít thương hiệu đóng cửa chỉ sau vài tháng hoạt động vì chủ quán tưởng mình đang “sống với đam mê”, nhưng thực tế là đang “đuối với dòng tiền”.
Vì vậy, cảm hứng là lý do bắt đầu – nhưng năng lực thực tế mới là điều giữ bạn lại với ngành.
2.2. Bài học đắt giá về vận hành thương hiệu
Một thương hiệu F&B không chỉ là logo bắt mắt hay setup quán hợp trend. Vận hành thương hiệu chính là “xương sống” để mọi thứ hoạt động trơn tru, đồng nhất và có thể mở rộng. Đây cũng chính là khâu mà nhiều người trẻ dễ xem nhẹ, dẫn đến thất bại sớm dù ý tưởng ban đầu có hay đến đâu.
Vận hành không đơn thuần là bán hàng mỗi ngày. Đó là cả một hệ thống bao gồm: quy trình chuẩn hóa cho từng khâu (từ chế biến đến phục vụ), quản lý nhân sự ca kíp, kiểm soát chất lượng đồng bộ, nhập – xuất – tồn nguyên vật liệu, chăm sóc khách hàng và xử lý rủi ro vận hành.
Một bài học đắt giá mà nhiều startup trẻ trong ngành F&B phải trả bằng thời gian và tiền bạc: nếu không xây dựng được quy trình bài bản, thương hiệu rất khó phát triển bền vững, dù ban đầu có thể đông khách nhờ hiệu ứng truyền thông hay sản phẩm bắt trend.
Một quán bán 50 ly/ngày có thể xoay xở thủ công. Nhưng khi bạn muốn mở thêm chi nhánh thứ hai hoặc thứ ba, chính hệ thống vận hành mới quyết định chiến lược kinh doanh thương hiệu có thể nhân rộng hay không.
2.3. Bài học về cách quản lý tài chính
Trong ngành F&B, không có bài học nào “thấm” bằng bài học mất tiền. Quản lý tài chính không phải là chuyện của những con số khô khan, mà là câu chuyện sống còn của một thương hiệu.
Nhiều người trẻ khởi nghiệp F&B bắt đầu với niềm đam mê và tinh thần “chi mạnh để tạo dấu ấn”, nhưng lại thiếu kế hoạch dòng tiền cụ thể, không phân bổ hợp lý giữa chi phí vận hành, nguyên liệu, marketing và dự phòng rủi ro. Kết quả: vừa mở vài tháng đã rơi vào trạng thái “hết vốn – mất kiểm soát – không kịp xoay trở”.
Một bài học đắt giá trong quản lý tài chính là: Doanh thu tăng không đồng nghĩa với lợi nhuận tăng. Rất nhiều cửa hàng có doanh số tốt, khách đông, nhưng cuối tháng vẫn lỗ do chi phí mặt bằng, nhân sự và nguyên liệu vượt mức cho phép. Ngoài ra, việc không kiểm soát được thất thoát nội bộ, định lượng sản phẩm kém chặt chẽ cũng khiến lợi nhuận “bốc hơi” từng ngày.
Người trẻ cần học cách xây dựng ngân sách ngay từ đầu, lập báo cáo thu – chi hàng tuần, dùng phần mềm quản lý đơn giản (hoặc thậm chí là bảng Excel đúng chuẩn), và thường xuyên đối chiếu chi phí thực tế so với kế hoạch. Không có dữ liệu, sẽ không thể ra quyết định đúng đắn.
2.4. Bài học về cách đào tạo nhân sự
Trong ngành F&B, chất lượng trải nghiệm không chỉ đến từ món ăn – mà đến từ con người. Dù mô hình có độc đáo đến đâu, nếu nhân viên thiếu kỹ năng, thiếu thái độ phục vụ chuyên nghiệp, khách hàng cũng sẽ không quay lại. Một trong những bài học kinh doanh thực tế đắt giá mà người trẻ thường bỏ qua là: Nhân sự không tự nhiên giỏi – họ cần được đào tạo bài bản và truyền cảm hứng liên tục.
Rất nhiều cửa hàng gặp khủng hoảng vì nhân sự “nhảy việc như cơm bữa”, ca kíp lộn xộn, chất lượng phục vụ thiếu ổn định. Sai lầm phổ biến là nghĩ rằng chỉ cần tuyển người có kinh nghiệm rồi để họ “tự bơi”. Nhưng trong môi trường F&B – tốc độ cao, quy trình phức tạp và kỳ vọng từ khách hàng rất lớn – nếu không có quy chuẩn đào tạo rõ ràng, doanh nghiệp sẽ khó giữ chân nhân sự và duy trì chất lượng ổn định.
Một số nguyên tắc đào tạo nhân sự hiệu quả trong F&B gồm:
- Đào tạo quy trình cụ thể: Từ thao tác pha chế, phục vụ đến xử lý tình huống với khách hàng – tất cả đều cần SOP rõ ràng.
- Huấn luyện kỹ năng mềm: Giao tiếp, làm việc nhóm, xử lý khiếu nại – là “vũ khí” giữ khách hiệu quả hơn mọi chiến dịch quảng cáo.
- Văn hóa nội bộ: Nhân sự cần được nhìn thấy lộ trình phát triển, có sự công nhận và được truyền động lực thường xuyên.
Xem Thêm: Tránh Ngay 5 Sai Lầm Khi Mở Quán Trà Sữa Nếu Không Muốn Thất Bại
3. Những bài học kinh doanh đắt giá từ các thương hiệu F&B thành công
3.1. Highlands Coffee – Tư duy hệ thống hóa và nhân bản
Một trong những bài học kinh doanh thực tế đắt giá từ Highlands Coffee chính là khả năng hệ thống hóa toàn bộ vận hành, biến từng quán cà phê thành một mắt xích nhất quán trong chuỗi phát triển bền vững.
Từ những ngày đầu tiên xuất hiện tại Hà Nội, Highlands đã không chọn lối đi ngẫu hứng mà tập trung xây dựng quy trình chặt chẽ từ pha chế, phục vụ, đến kiểm soát chất lượng và trải nghiệm khách hàng.
Điểm đặc biệt ở Highlands là khả năng:
- Chuẩn hóa vận hành theo chuẩn quốc tế nhưng vẫn giữ chất Việt trong không gian, thực đơn, giá cả.
- Xây dựng bộ quy trình nội bộ (SOP) chi tiết, giúp việc đào tạo, chuyển giao, kiểm soát chất lượng trở nên đơn giản – đặc biệt phù hợp với mô hình nhượng quyền.
- Áp dụng công nghệ trong quản lý và đo lường hiệu quả vận hành – từ dữ liệu bán hàng, hành vi khách hàng đến KPI nhân sự.
Bài học rút ra: Muốn mở rộng và phát triển bền vững, bạn không chỉ cần sản phẩm tốt, mà còn cần tư duy hệ thống để đảm bảo chất lượng được duy trì nhất quán khi quy mô tăng lên. Highlands Coffee là minh chứng rõ ràng cho việc tăng trưởng có thể dựa trên chuẩn hóa và nhân bản thành công.
3.2. Phê La – Bản sắc vùng miền và cách kể chuyện thương hiệu
Trong bức tranh sôi động của ngành F&B, Phê La là một ví dụ tiêu biểu cho bài học về cách xây dựng bản sắc thương hiệu và khai thác triệt để sức mạnh của kể chuyện (storytelling) – yếu tố đang trở thành xu hướng trong hành vi tiêu dùng của thế hệ trẻ.
Khác với nhiều thương hiệu cà phê đại trà, Phê La chọn một hướng đi độc bản: chỉ tập trung vào trà Oolong Đà Lạt, kết hợp quy trình sáng tạo để cho ra đời những món đồ uống mang hương vị rất riêng. Nhưng điều khiến Phê La nổi bật không chỉ nằm ở nguyên liệu, mà ở cách họ kể chuyện – về người nông dân, về câu chuyện sau mỗi lá trà, về hành trình từ đồi chè Đà Lạt đến tay khách hàng thành thị.
Các điểm nổi bật trong chiến lược thương hiệu của Phê La:
- Bản sắc vùng miền rõ rệt: Từ nguyên liệu, tên gọi món, đến không gian mang âm hưởng đậm đà bản sắc dân tộc.
- Kể chuyện nhất quán: Mỗi sản phẩm đều có “chuyện để kể”, giúp khách hàng không chỉ uống mà còn trải nghiệm.
- Định vị cảm xúc mạnh mẽ: Khách đến Phê La không đơn thuần để giải khát, mà để tìm một kết nối – giữa hiện đại và truyền thống, giữa đô thị và nông thôn.
Bài học rút ra: Trong một thị trường đã bão hòa về sản phẩm, chính bản sắc và câu chuyện thương hiệu mới là yếu tố giữ chân khách hàng. Hãy hiểu rõ mình là ai, đến từ đâu, và kể điều đó một cách nhất quán – giống như Phê La đã làm với Oolong Đà Lạt.
3.3. The Coffee House – Tập trung trải nghiệm và không ngừng cải tiến
The Coffee House không chỉ là một chuỗi cà phê thành công về quy mô mà còn là ví dụ điển hình về tư duy kinh doanh lấy khách hàng làm trung tâm và liên tục cải tiến để thích ứng với thị trường.
Ngay từ những ngày đầu, The Coffee House đã xác định chiến lược không cạnh tranh bằng giá hay sản phẩm đơn lẻ, mà tạo sự khác biệt bằng trải nghiệm tổng thể – từ không gian quán, chất lượng phục vụ đến công nghệ hỗ trợ đặt hàng, tích điểm. Mỗi cửa hàng đều được thiết kế như một “ngôi nhà thứ hai” – đúng như tên gọi, nhằm khơi gợi sự gần gũi, thân thuộc và trở thành điểm hẹn quen thuộc của giới trẻ thành thị.
Điểm nổi bật trong chiến lược phát triển của The Coffee House:
- Tư duy trải nghiệm đa điểm chạm: Không chỉ bán cà phê, The Coffee House bán cảm giác thư giãn, không gian làm việc, kết nối bạn bè, v.v…
- Không ngừng đổi mới: Liên tục tung ra dòng sản phẩm mới (trà trái cây, cold brew, bánh ngọt…), triển khai app tích điểm và đặt hàng, mở rộng mô hình The Coffee House Signature.
- Khả năng thích ứng cao: Trong đại dịch, The Coffee House chuyển dịch mạnh mẽ sang giao hàng online và tối ưu quy trình vận hành, giữ kết nối với khách hàng qua nền tảng số.
Bài học rút ra: Trong ngành F&B, sản phẩm ngon chỉ là điều kiện cần. Điều kiện đủ là bạn phải hiểu rõ khách hàng đang muốn gì, và luôn sẵn sàng thay đổi để đáp ứng nhanh hơn, tốt hơn. Đó là tư duy mà The Coffee House đã kiên định theo đuổi để xây dựng vị thế như hiện nay.
Xem Thêm: Những Thương Hiệu Trà Sữa Nhượng Quyền Được Săn Đón Nhất Năm 2025
4. Lời khuyên chuyên gia khi kinh doanh F&B
Kinh doanh F&B không phải là một “cuộc dạo chơi” theo cảm hứng – mà là hành trình dài hạn đòi hỏi tư duy liên tục học hỏi, cập nhật và cải tiến. Đây là một trong những ngành có tốc độ thay đổi nhanh nhất, với xu hướng tiêu dùng, công nghệ, khẩu vị và hành vi khách hàng không ngừng dịch chuyển. Nếu ngừng học hỏi, bạn sẽ nhanh chóng bị bỏ lại phía sau – dù khởi đầu có tốt đến đâu.
Theo các chuyên gia trong ngành:
- Học từ thị trường: Luôn quan sát xu hướng, hành vi khách hàng, sự thay đổi trong lối sống, khẩu vị và thói quen tiêu dùng.
- Học từ thất bại: Không phải ai cũng thành công ngay lần đầu, nhưng người thành công là người biết rút ra bài học từ những sai lầm và điều chỉnh kịp thời.
- Học từ đội ngũ: Những góp ý từ nhân sự vận hành, nhân viên tuyến đầu hay cả khách hàng đều là dữ liệu quý giá để cải tiến sản phẩm và dịch vụ.
- Học từ người đi trước: Hãy phân tích cách các thương hiệu lớn vận hành, phát triển và mở rộng – từ chiến lược sản phẩm đến mô hình kinh doanh nhượng quyền, quản lý tài chính hay công nghệ ứng dụng.
Tư duy học hỏi là năng lực sống còn trong ngành F&B. Người trẻ muốn trụ vững và bứt phá trong lĩnh vực này cần xem việc học là một phần tất yếu của con đường kinh doanh – học từ thị trường, học từ người thật việc thật và học cả từ chính những trải nghiệm của mình.
Xem Thêm: Chất Lượng Đồng Nhất – Bí Quyết Giữ Chân Khách Hàng Thành Công
Lời kết:
Trong ngành F&B, bạn cần những bài học kinh doanh thực tế từ cách chọn mặt bằng, kiểm soát chi phí, đến giữ chân khách hàng giữa một thị trường đầy cạnh tranh. Những bài học đó không phải lúc nào cũng miễn phí, nhưng lại là tài sản vô giá nếu bạn biết học từ trải nghiệm của người đi trước. Khởi nghiệp F&B không dễ, nhưng sẽ bớt gian nan hơn nếu bạn bắt đầu bằng một nền tảng hiểu biết vững vàng.
Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết, đừng quên ghé thăm website COOLERCITY.VN để khám những thông tin mới nhất về thị trường F&B và mô hình kinh doanh nhượng quyền ngành hàng đồ uống nhé!
Bạn có thể liên hệ Hotline: 0889.670.888 hoặc liên hệ Facebook Cooler City – Icecream & Tea để được tư vấn và đặt hàng nhanh trong thời gian nhanh nhất.